SERİ MUHAKEME USULÜ

I.SERİMUHAKEME USULÜ NEDİR?

Seri MuhakemeUsulü 17.10.2019 tarihli ve 7188 sayılı Kanunun (RG, 24.10.2019/30928) 23.maddesiyle CMK m. 250 ile eklenen kanunda açıkça düzenlenen suçlarla sınırlıolarak ancak kanunda belirtilen koşullarda uygulanabilecek istisnai birmuhakeme yöntemidir.

SERİ MUHAKEME USULÜ

I.SERİ MUHAKEME USULÜ NEDİR?

Seri Muhakeme Usulü 17.10.2019 tarihli ve 7188 sayılı Kanunun (RG, 24.10.2019/30928) 23.maddesiyle CMK m. 250 ile eklenen kanunda açıkça düzenlenen suçlarla sınırlı olarak ancak kanunda belirtilen koşullarda uygulanabilecek istisnai bir muhakeme yöntemidir.

Seri muhakeme usulü kısaca;

·        Seri muhakeme usulüne konu suçlarla ilgili bir tarafta şüpheli, diğer tarafta savcılık ile hüküm ve denetim makamı olarak mahkemenin bulunması,

·        Şüphelinin daha az bir yaptırım beklentisiyle bu usulün uygulanmasını kabul etmesi

       üzerine başlaması,

·        Fiilin işlendiği hususunda yeterli şüphe olması halinde Cumhuriyet savcısının müdafii

        huzurunda şüpheli ile azaltılmış ve bireyselleştirilmiş yaptırım hususunda    

        uzlaşmaları sonucu;

·        Düzenlenen talepname ile usulün uygulanmasının, görevli ve yetkili mahkemece

                        yapılan denetimi sonucu kurulacak hükümle sona ermesi ile tamamlanacak bir 

                       yargılama yöntemidir.

II. SERİ MUHAKEME USULÜ HANGİ ŞARTLARDA UYGULANIR?

Seri muhakeme usulünün uygulanabilmesi için aşağıdaki şartların bulunması gereklidir:

A.                Suçun İşlendiğine İlişkin Yeterli Şüphe Bulunması

Seri muhakeme usulü kapsamındaki suçlarla ilgili soruşturmanın başlaması için “basit şüphe(CMK m. 160/1)”nin, seri muhakeme usulünün uygulanabilmesi için ise “yeterli şüphe (CMK m. 170/2)”nin bulunması zorunludur.

B.                Suçun Kovuşturma Olanağının Bulunması (Muhakeme Engelinin Bulunmaması)

CMK m.172/1’yegöre; “Cumhuriyet savcısı ... kovuşturma olanağının bulunmaması hâlinde...”  kovuşturmaya yer olmadığına karar vermek zorundadır.” Şikayet, müracaat, izin, talep, karar,mütalaa/görüş gibi herhangi bir kovuşturma engelinin bulunması halinde yeterli şüphe bulunsa dahi seri muhakeme usulünün uygulaması söz konusu olamaz. 

C.                 Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kararı Verilmemiş Olması

CMK m. 250/1 ; “ Soruşturma evresi sonunda aşağıdaki suçlarla ilgili olarak kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilmediği takdirde seri muhakeme usulü uygulanır...” şeklindeki düzenlemeyle, öncelikle kamu davasının açılmasının ertelenmesi kurumunun uygulanacağı belirtilmiştir.

D.                Suçun Seri Muhakeme Usulü Kapsamında Olması

Seri muhakeme usulü yalnızca CMK m. 250 ‘de sayılan katalog suçlar için uygulanabilir. Ön ödeme veya uzlaştırma kapsamdaki suçlar seri muhakeme usulünün uygulama alanına dahil değildir.

E.                 Şüphelinin Çocuk, Akıl Hastası ya da Sağır ve Dilsiz Olmaması

Kanun koyucu, “aydınlatılmış rızanın/onamın” bu gruptaki şüpheliler tarafından verilemeyeceğini karine olarak kabul etmiş olduğundan; yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik hallerinde bu usulün uygulanmasını uygun görmemiştir.

F.                 Suçun İştirak Halinde İşlenmesi Durumunda Tüm Şüphelilerin Usulün Uygulanmasını Kabul Etmesi

·     Suçun iştirak halinde işlenmesi halinde şüphelilerin her birinin bu usulü kabul

etmesi gerekmektedir.

·     İştirakin türü ne olursa olsun, şüphelilerden birinin bu usulü kabul etmemesi

halinde,genel muhakeme usulüne göre hareket edilmesi zorunludur.

·     Şüphelinin çocuk, akıl hastası ve sağır ve dilsiz olması seri muhakeme usulünün

uygulanmasına engel teşkil ettiğinden, iştirak halinde işlenen suçlardan faillerinden birinin bu grup kapsamında olması halinde, diğer faillerin aydınlatılmış rızasına/onamına rağmen, seri muhakeme usulü uygulanamaz.

G.                Şüpheliye Ulaşılabilmiş Olması

·     Kişinin yurt dışında olması,

·     Resmî mercilere beyan edilmiş olup da soruşturma dosyasında yer alan adreste  bulunamaması,

·     Herhangi bir nedenle kendine ulaşılamaması halinde,

Bu usul uygulanmayacaktır.

Şüpheliye yukarıda belirtilen nedenlerle ulaşılamaması halinde, bu hususa ilişkin Cumhuriyet savcısı tarafından bir tutanak düzenlenerek soruşturma dosyasına eklenmesi gerekmektedir.

H.                Şüphelinin Teklifi Kabul Etmiş Olması

Şüphelinin müdafi huzurunda teklifi kabul etmesi ve mahkemece hüküm kuruluncaya kadar kabulünden vazgeçmemiş olması  gerekmektedir.

III.HANGİ SUÇLAR SERİ MUHAKEME USULÜ KAPSAMINDADIR?

Seri muhakeme usulü CMK m. 250 ‘de sayılan katalog suçlar için uygulanabilir, bu suçlar dışında seri muhakeme usulünün uygulanması mümkün değildir. Buna göre aşağıda yer alan suç tiplerinde seri muhakeme usulü uygulanabilecektir:

Türk Ceza Kanununda Yer Alan Suçlar

1.   Hakkı olmayan yere tecavüz (Madde 154/2-3)

2.   Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması (Madde 170),

3.   Trafik güvenliğini tehlikeye sokma (Madde 179/2-3),

4.   Gürültüye neden olma (Madde 183),

5.   Para da sahtecilik (Madde 197/2-3),

6.   Mühür bozma (Madde 203),

7.   Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan (Madde 206),

8.   Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama (Madde 228/1),

9.   Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması (Madde 268).

Özel Ceza Kanunlarında Yer Alan Suçlar:

1.   6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunun 13’üncü  maddesinin birinci, üçüncü ve beşinci fıkraları ile 15’inci maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen suçlar

2.   6831 sayılı Orman Kanununun 93’üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen suç.

3.   1072 sayılı Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve Makinaları Hakkında

Kanunun 2’nci maddesinde belirtilen suç.

4.   1163 sayılı Kooperatifler Kanununun ek 2’nci maddesinin birinci fıkrasının (1)

numaralı bendinde belirtilen suç.

IV. SERİ MUHAKEME USULÜNÜN UYGULAMA AŞAMALARI

Soruşturmaya konu suç ile ilgili olarak; CMK m.250’ de yer alan şartların bulunması halinde, Cumhuriyet savcısının seri muhakeme usulünü uygulaması zorunludur.

1.                SAVCILIK AŞAMASI

A.                Şüphelinin Bilgilendirilmesi Aşaması

·      Seri muhakeme usulü bakımından bilgilendirme Cumhuriyet savcısı veya kolluk

tarafından yapılmaktadır.Bilgilendirmenin yapılabilmesi için müdafinin bulunması gerekli değildir.

·      Ceza Muhakemesinde Seri Muhakeme Yönetmeliğinin 10. Maddesi uyarınca:

- İsnat edilen eylem, eylemin oluşturduğu suç ile bu suçun seri muhakeme usulü kapsamına girdiği,

- Kamu davasının açılması için yeterli şüphenin bulunduğu,

- Özgür iradesiyle ve müdafi huzurunda kabul ettiği takdirde bu usulün   uygulanacağı ve belirlenecek temel cezanın yarı oranında indirileceği,

- Cumhuriyet savcısı tarafından teklif edilen yaptırım doğrultusunda mahkemenin hüküm kuracağı, bu hükme karşı itiraz kanun yoluna başvurabileceği,

- Teklifin kabulünün ancak müdafi huzurun da gerçekleştirilebileceği, seçtiği bir müdafi yoksa istemi aranmaksızın kendisine bir müdafi görevlendirileceği,

- Mahkeme tarafından hüküm kuruluncaya kadar her aşamada seri  muhakeme usulünden vazgeçebileceği,

- Mahkemece verilen hükmün adli siciline kaydedileceği,

- Bu usulün uygulanmasını kabul etmediği takdirde genel hükümlere göre hakkında iddianame düzenlenerek kamu davası açılacağı,

- Genel hükümlerin uygulanmasına geçilmesi halinde, seri muhakeme usulünü kabul ettiğine ilişkin beyanları ile bu usulün uygulanmasına dair diğer belgelerin, soruşturma ve kovuşturma işlemlerinde delil olarak kullanılamayacağı,

Hususları söz konusu bilgilendirmede yer almalıdır.

B.                Şüphelinin Davet Edilmesi Aşaması

·     Şüpheli hakkında kamu davasının açılmasını gerektiren yeterli şüphenin

mevcudiyeti halinde, Cumhuriyet savcısı, şüpheliyi seri muhakeme usulü hakkında bilgilendirmek ve teklifte bulunmak üzere davet eder.

·     Davet;telefon, telgraf, faks, elektronik posta gibi iletişim araçlarından

yararlanmak suretiyle de gerçekleştirilebilir.

·     Soruşturmayı yürüten Cumhuriyet savcısı seri muhakeme usulüne ilişkin

bilgilendirme ve teklifi SEGBİS veya istinabe yoluyla da yapabilir.

Şüphelinin,mazeretsiz olarak davete icabet etmemesi halinde, Cumhuriyet savcısı tarafından buna ilişkin tutanak düzenlenerek soruşturma dosyasına eklenir..

C.                 Seri Muhakeme Usulü Teklif Aşaması

·     Seri Muhakeme Usulünün uygulanması şüpheliye Cumhuriyet Savcısı tarafından

teklif edilir, kolluk tarafından bu teklifin yapılması mümkün değildir.

·     Şüphelinin teklifi kabul esnasında bir müdafii yoksa istem üzerine veya re’sen

barodan bir müdafi görevlendirmesi istenir. Şüpheli ile müdafiin iradelerinin çelişmesi halinde, şüphelinin iradesine uyulur.

·     Hazır olan şüpheliye Cumhuriyet savcısı tarafından; uygulanacak yaptırımların

somut olarak ne olacağı açıkça belirtilmek suretiyle (ceza, varsa güvenlik tedbiri ve uygulanması benimsenmişse hükmün açıklanmasının geri bırakılması, seçenek yaptırım veya hapis cezasının ertelenmesi), seri muhakeme usulünün uygulanması teklif edilir.

·     Teklif edilecek yaptırım belirlenirken; Cumhuriyet savcısı TCK m. 61/1’i gözeterek

alt ve üst sınır içinde temel cezayı tespit edecek ve bu cezayı ½ oranında indirecektir.

·     Belirlenen bu cezaya ilişkin olarak, koşulların bulunması hâlinde; Cumhuriyet

savcısı tarafından,

      -Hükmün Açıklanmasının geri bırakılması hükümleri uygulanabilir.

      -Hapis cezası TCK m. 50 gereğince seçenek yaptırımlara çevrilebilir.

      - Hapis cezası TCK m. 51 gereğince ertelenebilecektir.

·     Teklif sonrasında talebi halinde şüpheliye teklifi değerlendirmesi için 7 günlük

süre verilir.

·      Şüphelinin Teklifi Reddi Halinde:

-      Şüphelinin teklifi açıkça reddetmesi

-      Şüphelinin süre aldıktan sonra mazereti olmaksızın belirlenen sürede gelmemesi

-      Şüphelinin hakkında seri yargılama usulünün uygulanmasını kabul etmediğini

bildirmesi

Halinde soruşturmaya genel hükümlere göre devam edilir. Bu durumda Cumhuriyet savcısı tarafından buna ilişkin bir tutanak düzenlenerek, soruşturma dosyasına eklenir.

·      Şüphelinin İddianamenin Düzenlenmesine Kadar Usulün Uygulanmasını Talep Etmesi Halinde:

Şüpheli iddianamenin düzenlenmesine kadar Cumhuriyet savcısına başvurarak hakkında seri muhakeme usulünün uygulanmasını talep edebilir. Bu durumda Cumhuriyet savcısı tarafından seri muhakeme usulü uygulanır.

·     Şüphelinin Teklifi Müdafi Huzurunda Kabulü Halinde:

Şüphelinin müdafisi huzurunda teklifi kabul etmesi halinde, buna ilişkin “Seri Muhakeme Usulü Kabul Tutanağı” düzenlenir. Kabul Tutanağında;

-      Şüpheliye isnat edilen eylem,

-      Şüphelinin kabul beyanı,

-      Belirlenen sonuç ceza ve/veya güvenlik tedbiri,

-      Uygulandığı takdirde CMK’nın 231. maddesi gereğince verilen hükmün

açıklanmasının geri bırakılması kararı,

-      TCK’nın 50. maddesi uyarınca çevrilen seçenek yaptırımı,

-      TCK’nın 51. maddesine göre verilen hapis cezasının ertelenmesi,

 Hususları yer alır. Kabul tutanağı; Cumhuriyet savcısı, şüpheli ve müdafi tarafından imzalanır.

D.                Talepname Aşaması

·     Cumhuriyet savcısı, görevli mahkemeye hitaben yazacağı bir talepname ile şüpheli

hakkında seri muhakeme usulünün uygulanarak hüküm kurulmasını talep eder.

·     Talep,

-Büyükşehirler de müstakilen görevlendirilen Asliye Ceza Mahkemelere,

-Diğer yerlerde nöbetçi mahkelere Yapılır.

·      Talepnamede Yer Alması Gereken Hususlar :