COVİD-19 SALGIN HASTALIĞI NEDENİ İLE İDARE VE VERGİ MAHKEMELERİNDE SÜRELERİN DURMASI
Covid-19 salgın hastalığının ülkemizde görülmüş olması sebebiyle yargı alanındaki hak kayıplarının önlenmesi amacıyla 25/3/2020 tarihli TBMM Genel Kurul’unda kabul edilen ve 26/03/2020 tarihinde yürürlüğe giren 7226 Sayılı “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” uyarınca maddi hukuk, usul hukuku ve takip hukukuna ilişkin kapsam dışı tutulan bazı ivedi işler haricindeki süreler durdurulmuştur
COVİD-19 SALGIN HASTALIĞI KAPSAMINDA ALINAN TEDBİRLERİN İDARE VE VERGİ MAHKEMELERİNDEKİ YARGILAMA SÜRECİNE ETKİSİ
I-SÜRELERİN DURMASI İLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER
7226 Sayılı “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Geçici Madde – 1 “ gereğince “İdare ve Vergi Mahkemelerinin işleyişi” açısından yapılan düzenlemeleri kapsamında ;
- Dava açma, icra takibi başlatma, başvuru, şikayet, itiraz, ihtar, bildirim, ibraz ve zamanaşımı süreleri, hak düşürücü süreler ve zorunlu idari başvuru süreleri de dahil olmak üzere bir hakkın doğumu, kullanımı veya sona ermesine ilişkin tüm süreler ile,
- 6/1/1982 tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu ve usul hükmü içeren diğer kanunlarda taraflar bakımından belirlenen süreler ve bu kapsamda hakim tarafından tayin edilen sürelerin 13/3/2020 (bu tarih dahil) tarihinden itibaren 30/4/2020 tarihine kadar durdurulduğu,
- Bu sürelerin, durma süresinin sona erdiği günü takip eden günden itibaren işlemeye başlayacağı, durma süresinin başladığı tarih itibarıyla, bitimine on beş gün ve daha az kalmış olan sürelerin durma süresinin sona erdiği günü takip eden günden başlamak üzere on beş gün uzamış sayılacağı,
- Salgının devam etmesi halinde Cumhurbaşkanı tarafından durma süresinin altı ayı geçmemek üzere bir kez uzatabileceği ve bu döneme ilişkin kapsamı daraltabileceği ve bu kararların Resmî Gazete'de yayımlanacağı, Düzenlenmiştir.
Bu düzenleme doğrultusunda İdare ve Vergi Mahkemeleri nezdinde hangi işlemlerin devam edip etmediği hususunda inceleme yapma gereği doğmuştur.
II-İLK İNCELEME AŞAMASI :
- Öncelikle Mahkemelerde işleri aksatmayacak şekilde yeterli sayıda hâkim (genel olarak heyet oluşacak şekilde 1 başkan ve 2 hakim) ve kalem personeli sağlık açısından tedbirler alınmak koşuluyla dönüşümlü olarak işlerine devam etmektedirler.
- Geçici Madde-1 kapsamında dava açma süreleri durmuş ise de yeni dava açılmasına engel bir durum da bulunmamaktadır. Bu nedenle, önceden açılan davalar ile süreleri durmuş olsa da tercihen açılan yeni davaların ilk incelemeleri Mahkemeler tarafından yapılmaktadır.
- Bu süreçte Mahkemelerce ilk incelemelerin yapılıyor olması nedeniyle;
*2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun “Dilekçeler üzerine ilk inceleme” başlıklı 14. maddesi gereği ;
+) Görev ve yetki,
+) İdari merci tecavüzü,
+) Ehliyet,
+) İdari davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı,
+) Süre aşımı,
+) Husumet,
+) Dava dilekçelerinin 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 3 ve 5 inci maddelere uygun olup
olmadıkları konularında incelemeler yapılarak;
*2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 15. maddesi gereğince
+) Dilekçe ret,
+) Dosyanın yetkili ya da görevli mahkemeye gönderilmesi,
+) Hasıma tebliğ, süre, ehliyet, kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı konusunda uygunluk
bulunmaması nedeniyle davanın reddi,
+) İdari merciine tevdi
Gibi kararlar bu süreç içinde verilebilmekte ve taraflara tebliğ edilmektedir.
- İlk inceleme aşamasında dilekçede herhangi bir sorun bulunmaması durumunda da dosyanın ilk inceleme aşaması tamamlanarak yine taraflara dava dilekçesi tebliğ edilmektedir.
- Ancak dosyanın ilk inceleme aşaması tamamlanmış olsa da, tedbirler kapsamında sürelerinin durmuş olması nedeniyle dava dilekçesine cevap verme süreleri de durmuş olacaktır.
III-ARA KARAR VERİLMESİ:
Kural olarak yargılama sürecinde, ilk inceleme aşamasının ardından dosyanın oluşturulması ve esastan incelenebilmesi için ara kararlar ile gerekli bilgi ve belgelerin temini istenir. Ancak, bu süreçte Mahkemelerce, ara kararlar verilmeye ve taraflara tebliğ edilmeye devam edilmekle birlikte; alınan tedbirler kapsamında sürelerin durdurulmasının sonucu olarak ara karar gereği talep edilen bilgi ve belgelerin gönderilme süresinin de durmuş olduğu dikkate alınarak, ara kararlara cevap verme süreleri de uzun tutulmakta ve 30.04.2020 tarihinden sonraki bir tarihe verilmektedir.
IV-YÜRÜTMENİN DURDURULMASI İSTEMİNİN İNCELENMESİ :
- 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununca “ivedi işlerden” sayılan yürütmenin durdurulması isteminin incelenmesi; 7726 sayılı Kanun’un Geçici Madde-1 kapsamında durmamış olup Mahkemelerce bu yöndeki kararlar 15 gün içerisinde yazılır ve imzalanır.
- Ancak yine itiraz sürelerinin de durmuş olması nedeniyle yürütmenin durdurulması istemine ilişkin verilen karara karşı yapılacak olan itiraz süresi de durmuş durumdadır.
- Bu konuya ilişkin bir diğer ihtilaf da Mahkemece yürütmenin durdurulması istemine ilişkin olarak “kararın savunma alındıktan sonra verileceğine” dair ara kararı vermesi durumunda sürelerin ne olacağı konusunda ortaya çıkmaktadır. Mahkemece bu yönde verilmiş bir karar bulunuyorsa; bu halde yürütmenin durdurulması isteminin incelenmesinden önce, savunmanın beklenmesi zorunludur. Bu arada savunmanın gelmesi için verilen 30 günlük süre yönünden de, 7726 sayılı Kanun’un Geçici 1. Maddesi gereğince durma halinin bulunduğu gözden kaçırılmamalıdır. Ancak İdarece bu süre beklenmeyip savunma dilekçesi gönderilir ise gönderildiği tarihten itibaren Mahkemece yürütmenin durdurulması istemi incelenecek ve karara bağlanacaktır.
V-ESASTAN KARAR VERİLMESİNE İLİŞKİN OLARAK :
- İdare ve Vergi Mahkemeleri nezdinde bu süreç içerisinde esastan kararların çıkarılıp çıkarılmayacağına ilişkin net bir belirleme bulunmamakla birlikte; Hakimler ve Savcılar Kurulu’nun 30.03.2020 tarihli Genel Kurul Kararı 1. Maddesindeki “tutuklu ve acil işler, dava zamanaşımı yakın olan soruşturma ve kovuşturma dosyaları, yürütmenin durdurulması istemleri ile ivedi sayılacak diğer iş ve işlemler haricindeki ilk derece adli ve idari yargı mercileri ile bölge adliye ve bölge idare mahkemelerine ait duruşma, müzakere ve keşiflerin 30.04.2020 tarihine kadar ertelenmesine” kararı göz önüne alındığında esastan karar çıkarılmasının da erteleneceği ya da heyet toplanmasının sağlık açısından riskli olması durumunda hakimlerin dönüşümlü toplanabilmesinden kaynaklı karar çıkarma süreçlerinin esnek uygulanacağı yorumlanabilir.
- Bu konuda net bir belirleme olmamasından kaynaklı olarak Mahkeme uygulamaları değişebilecektir. Ancak her halde esastan kararlar verilmeye devam edilse dahi karar üzerine gidilecek kanun yolu süreleri durmuş olduğundan, bu süreç devamı boyunca hak kaybı oluşmayacaktır.
VI- DURAN SÜRELERİN YENİDEN İŞLEMEYE BAŞLAMASI
- Duran süreler durma süresinin sona erdiği günü takip eden günden (1 Mayıs 2020 tarihinden) itibaren işlemeye başlar.
- Durma süresinin başladığı tarih itibariyle, bitimine on beş gün ve daha az kalmış olan süreler, durma süresinin sona erdiği günü takip eden günden (1 Mayıs 2020 tarihinden) başlamak üzere on beş gün (15 Mayıs 2020) uzamış sayılır.
Av. Arya Nihan ALTEKİN
BİZE ULAŞIN
Hukuki Sorularınızı Bize İletebilir siniz.