1-COVID-19’un Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi (salgın hastalık) olarak kabul edilmesi ve Türk hukukunda gerek yasama gerekse yürütme organının ülke çapında bu hastalığa karşı hukuki işlemler yapması, hastalığın hukuken etki doğurur nitelikte olduğunu ortaya koymuştur. Türk hukukunda çok açık biçimde yapılmış salgın hastalık tanımı olmamasına rağmen ülkenin tamamını etkileyen ve kolluk tedbirleri alınmasını gerektiren bu durumun genel salgın hastalık olarak kabulü gerekir. 

2-Genel salgın hastalığın kamu ihale hukukuna etkisi mücbir sebep oluşturabilmesi açısından önemlidir. Hukuki ilişkinin taraflarından herhangi birisinin etkisiyle ortaya çıkmayan ve öngörülemezlik ile önlenemezlik şartlarını bir arada taşıyan durumların mücbir sebep olarak değerlendirilmesine yönelik genel teorik kabulden hareketle COVID-19’un kamu ihaleleri ve sözleşmelerinde mücbir sebep olarak değerlendirilmesi mümkündür. 

3-Mücbir sebep değerlendirmesinin bir başka koşulu, bu sebeple sözleşme konusunun ifası arasında uygun illiyet bağının bulunmasıdır. Daha açık bir ifadeyle COVID-19 salgının sözleşme konusu edimin ifasını engellemesi gerekir. 

4-Somut etkilere bakıldığında ilk olarak, ihale üzerinde bırakılan isteklinin mücbir sebeple sözleşmeyi imzalamaması mümkündür. Bu durumda da istekliye yasaklama yaptırımının uygulanmaması gerekir. 

5-İmzalanmış kamu ihale sözleşmelerinde ise bu durumun 4735 sayılı Kanunun10’uncu maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi çerçevesinde mücbir sebep olarak belirlenebilir. Mücbir sebebin etkisi iki şekilde görünür. Bunlardan ilki süre uzatımı ikincisi sözleşmenin feshidir. 

6-Süre uzatımı verilmesinde ifayı engelleyen salgın durumuyla orantılı ek sürenin idare tarafından yükleniciye verilmesi gerekir. 

7-Sözleşmenin feshi durumunda ise kesin teminatın iade edilmesi ve hesabın genel hükümlere tasfiyesi gerekir. 

8-Süre uzatımı veya sözleşme feshinden hangisinin uygulanacağı konusunda edim yükümleri ve buna ilişkin süreler dikkate alınmalıdır. Salgın durumu edimin ifasını imkansız hale getirmişse fesih kararı daha doğru olacaktır. 

9-Mücbir sebep uygulaması konusunda dikkate alınması gereken bir başka hukuki metin 2020/5 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesidir. Bu genelgedeki icrai düzenleme uygulama konusunda “Hazine ve Maliye Bakanlığı değerlendirmesi”nin alınmasıdır. Buradaki düzenlemenin istişari nitelikteki usul işlemi olduğu değerlendirilmektedir. Bu nedenle de idarelerin değerlendirme usulüne başvurmaları yeterlidir. Konuyla ilgili karar sözleşmenin tarafı olan idare tarafından verilecektir.